Ήταν το μακρινό 1989. Περπατώντας στους κεντρικούς δρόμους της γαλλικής πόλης Ντιζόν έγινα μάρτυρας ενός περιστατικού που μου έκανε τότε μεγάλη εντύπωση.
Ένας άνδρας, προφανώς μουσουλμάνος, άρχισε να κτυπάει στο δρόμο τη γυναίκα του, που φορούσε την παραδοσιακή μαντίλα. Προς υπεράσπιση της γυναίκας έσπευσε μια περαστική Γαλλίδα, η οποία όμως κινδύνεψε κι αυτή να τις φάει, και τράπηκε σε φυγή για να γλιτώσει.
Αυτό το συμβάν επανήλθε στη μνήμη μου με αφορμή τις μέρες τρόμου που ζει τελευταία η Γαλλία, και οι οποίες ξεκίνησαν από τη δολοφονική επίθεση φανατικών ισλαμιστών κατά των συντακτών και σκιτσογράφων του γαλλικού περιοδικού «CHARLIE HEBDO».
Είναι προφανές ότι οι σφαίρες των τρομοκρατικών επιθέσεων δεν αφαίρεσαν, απλώς, τις ζωές 17 ανθρώπων. Ταυτόχρονα, ήταν κι ένα βαρύ πλήγμα για την ελευθερία του Τύπου, την ελευθερία του λόγου, την ελεύθερη έκφραση, την ελεύθερη διακίνηση, την ίδια τη Δημοκρατία.
Η αυθόρμητη κινητοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που βγήκαν στους δρόμους ευρωπαϊκών πόλεων για να διαδηλώσουν με κεντρικό σύνθημα «Je suis Charlie», είναι ουσιαστικά μια υγιής αντίδραση του δυτικού πολιτισμού, ενώ ταυτόχρονα συνιστά κι ένα σαφές μήνυμα ότι οι αξίες του, όπως αυτές εμπνεύστηκαν από τον Διαφωτισμό, (πρέπει να) είναι αδιαπραγμάτευτες.
Καλή και απολύτως θεμιτή η προσήλωση μας στην πολυπολιτισμικότητα, καλές και αγαστές και οι προθέσεις για συνύπαρξη μας με άλλους πολιτισμούς, εν προκειμένω με τη μουσουλμανική πλευρά, δεν λέω, ωστόσο στην πολυπολιτισμικότητα δεν μπορεί να συμβάλει μόνο ένας. Όπως και στο ταγκό, χρειάζονται δύο.
Δεν αρκεί ο δυτικός πολιτισμός να κάνει την αυτοκριτική του για τη (μη) ενσωμάτωση στην ευρύτερη κοινωνία του και στο σύστημα αξιών του αυτών που έρχονται από την άλλη πλευρά του φεγγαριού, αλλά αρνούνται επί της ουσίας να ενσωματωθούν σ’ αυτόν.
Και το πρόβλημα δεν είναι (μόνο) της Γαλλίας με τα έξι εκατομμύρια μουσουλμάνους. Το πρόβλημα είναι της Ευρώπης και κατ’ επέκταση της Δύσης. Άλλωστε, σήμερα είναι το Παρίσι που βάλλεται, χθες ήταν το Λονδίνο και η Μαδρίτη, αύριο ποιος;
Ως εκ τούτου, και ως συλλογικότητα, η Ευρώπη θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η συμπόρευση των μελών της στο μέλλον, η ίδια η ύπαρξη της, δεν μπορεί να εξασφαλιστεί αυστηρά με οικονομικούς όρους και με Σύμφωνα Σταθερότητας, καθώς διακυβεύονται πολλά, πολύ περισσότερα, με πρώτο και καλύτερο σημείο τη διατήρηση μιας κοινωνικής συνοχής που εδράζεται στις αξίες του δυτικού πολιτισμού.
Γι’ αυτό ακριβώς, θα πρέπει να γίνει απολύτως κατανοητό στους φιλοξενούμενους μας μουσουλμάνους μετανάστες ότι οι βασικές αρχές της Δύσης, με πρώτες τις αρχές της ελευθερίας και της ανεκτικότητας, δεν έχουν (και δεν μπορούν να έχουν) καμία απολύτως σχέση με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό.
Ή για να το θέσουμε λίγο διαφορετικά, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός δεν χωράει, δεν μπορεί να χωρέσει, στις δυτικές αξίες.
Πλέον, όμως, αρχίζω και διερωτώμαι μήπως ο Χάντινγκτον είχε τελικά δίκιο όταν διατύπωνε την περίφημη θεωρία του περί της σύγκρουσης των πολιτισμών. Μια θεωρία που επικρίθηκε και αμφισβητήθηκε έντονα, αλλά σε κόντρα των αμφισβητιών της επιβεβαιώνεται στις μέρες μας από τα ίδια τα γεγονότα, που είναι ξεροκέφαλα.