ΡΙΟΛΟΣ : Στα Χρόνια της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης του 1821 (από το αρχείο του Κώστα Νιφορόπουλου):
Ο Ριόλος στο Βιλαέτι της Γαστούνης 1715-1821 – Ο Ριόλος στα Χρόνια του Ξεσηκωμού του 1821 – Ο Κολοκοτρώνης στον Ριόλο – Ποιοι Ριολίτες, είχαν πάρει τιμητικές διακρίσεις
[ Με βάση αναρτήσεις των : Κώστα Νιφορόπουλου, Νεοκλή Δημόπουλου, Ελένης Τρουπή, Τότας Βαβαρούτα ]
Δείτε αναλυτικά :
Ο ΡΙΟΛΟΣ ΣΤΟ ΒΙΛΑΕΤΙ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ 1715-1821 ( ΙΣΤΟΡΙΚΟ )
Το βιλαέτι της Γαστούνης αποτελούταν από τα εξής χωριά:
[ ( μεταξύ άλλων ) ……….Ρίολο, Καγκάδι, Ματαράγκα, Πέτα, Πουρνάρι, Σπάτα, ……………… ]
Το Βιλαέτι της Γαστούνης ήταν χωρισμένο σε 168 χωριά :
« Αγιανάννα, Αγιάννης, Αγιλιάς, Αγιώργης, Αγουλινίτσα, Αγραπιδοχώρι, Ακοβίτι, Αναζήρι, Ανδραβίδα, Αντρώνι, Άνω Καβάσιλα, Άνω Λουκάβιτσα, Άνω Ξενιά, Απλοχώρι, Αρβανίτη, Βάλαγκα, Βάλμη, Βαρθολομιό, Βελανίδι, Βίλιζα, Βολάντζα, Βούναργο, Βρανά, Βυδιάκι, Γαστούνη, Γεράκι, Γερμοτζάνη, Γεροπέτρου, Γούμερο, Δαφνιώτισσα, Δερβή Τζελεπή, Δερβινή, Δίβρη, Δούκα, Ζόγκα, Ζουλάτικα, Κάτω Ξενιά, Καγκάδι, Κακαρούκα, Κακοτάρι, Καλαθά, Καλίτζα, Καλολιτζί, Καλοπαιδί, Καλότυχο, Καλύβια, Βαρθολομιού, Καλύβια Παλιόπολις, Κάλφα, Καπελέτου, Καραγιούζι, Καραγουζάκι, Καρακασίμι, Καραλή, Καράτουλα, Καρδαμάς, Καρδιακάφτι, Καρόσι, Καρυά, Κάστρο, Κατζαρού, Κάτω Καβάσιλα, Κάτω Λουκάβιτσα, Καυκανιά, Κελεβή, Κερέσοβα, Κερτίζα, Κλεισούρα, Κλεντιά, Κόκλα, Κοκλασήμιζα, Κουκλάκι, Κρασέτζα, Κριεκούκι, Λαγανά, Λαγάτουρα, Λάλα, Λαμπέτι, Λάνθι, Λάσδικα, Λατζόι, Λεχαινά, Λόπεσι, Λούβρος, Λυγιά, Μάζι, Μαλαπάσι, Μαλίκι, Μάμιζα, Μανολάδα, Μαρινάκι, Μαρκόπουλου, Μαστραντώνη, Ματαράγκα, Μαζαράκι, Μάχου, Μεσολογγάκι, Μηλιές, Μοιράκα, Μονή Νοτενάς, Μονή Σωτηρούλας, Μονή Αϊ Βλάση, Μουζάκι, Μουζίκα, Μουσουλή, Μουσουλούμπεη, Μπαλή, Μπαρμπάσαινα, Μπεδέντα, Μπεζαΐτι, Μπεντένι, Μπεσερέ, Μπέχρου, Μπόρσι, Μπουκοβίκα, Μπουρτάνου, Μπουχιώτη, Μπράτι, Μπρούμα, Μυρτιά, Νιοχώρι, Νιοχώρι Γλαρέτζας, Νταούτι, Ντάρα, Ντελήμπαλη, Ντρούβα, Ξυλοκέρα, Παλαιομπαρμπάσαινα, Πέρα Μετόχι, Πέρσαινα, Πέτα, Πλάτανος, Πόθου, Πορετσό, Πουρνάρι, Πύργος, Πυρί, Ρενεσάκι, Ρένεσι, Ρετεντού, Ρετούνι, Ρίολο, Ροβιάτα, Ρόμεσι, Ρουπακιά, Σαβάλια, Σαμπάναγα, Σελήμ Τσαούση, Σιμόπουλο, Σινούζι, Σιόρμαινα, Σκαφιδιά, Σκιαδά, Σκλήβα, Σκληρού, Σκούρα, Σκουροχώρι, Σμίλα, Σουλεϊμάναγα, Σουληνάρι, Σούλι, Σπάτα, Στραβοκέφαλο, Στρέφη, Στρούσι, Σώπι, Σώστι, Τατάραλη, Τζαπόγα, Τζατζατάρι, Τζίπιανα, Τζόγια, Τραγανό, Τρουμπέ, Φεγγαράκι, Φλώκα, Χάβαρι, Χαλαμπρέζα, Χατζήδες, Χελιδόνι, Χέλμι, Ψάρι, Ώλενα.»
……………………………..
Στην Α’ Τουρκοκρατία αποτέλεσε έδρα καζά (επαρχίας) με το όνομα Καζάς της Γαστούνης” και στην Β΄τουρκοκρατία Βιλαέτι με το όνομα “Βιλαέτι της Γαστούνης” και ήταν η πρωτεύουσα όλης της Ηλείας. Ήταν το μεγαλύτερο σε έκταση Βιλαέτι καταλάμβανε όλον τον σημερινό νομό Ηλείας κι επιπλέον εδάφη έξω από αυτού, μετέπειτα αποσπάστηκε ο Πύργος και ακόμα εννέα χωριά και αποτέλεσαν ξεχωριστό βιλαέτι αυτό του Πύργου. Την περίοδο αυτή είχαν εγκατασταθεί πολλοί Οθωμανοί στην πόλη , προύχοντες της Γαστουνης ήταν η Οικογένεια Σισίνη, η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο, κατά την επανάσταση του 1821 .
Όλοι οι Δημογέροντες του Βιλαετιού μαζεύονταν στην Γαστούνη και εξέλεγαν μεταξύ των τους δύο Δημογέροντες που ήσαν οι άμεσοι συνεργάτες του Μπέη για όλα τα ζητήματα του Βιλαετιού, τα σχετικά με τους Ραγιάδες. Την εκλογή τους την επικύρωνε ο Πασάς της Τριπολιτσάς (Μόρα Βαλεσής). Φρόντιζαν μαζί με τον επίσκοπο για τις υποθέσεις των χωριών του Βιλαετιού για την εκτέλεση των διαταγών Τούρκων αξιωματούχων του (Μπέη, Βοεβόδα, Καδή). Καθόριζαν αναλογικά το ποσό των φόρων και δοσιμάτων που θα πλήρωνε κάθε χωριό. Διόριζαν τον Καπού – Μπουλούκμπαση και τους υποτακτικούς του (που ήσαν Έλληνες και Αρβανίτες ντόπιοι) που αυτοί τους διεύθυναν. Αντιδρούσαν στις παράλογες ή παράνομες ενέργειες και αξιώσεις των Τούρκων αξιωματούχων, προσφεύγοντας στο Μόρα Βαλεσή όπου είχαν μεγάλη ισχύ, και γενικά η εξουσία τους.
Παράλληλα με την Τουρκική εξουσία ήταν και η Κοινοτική των Ελλήνων, οι Δημογέροντες. Το κάθε χωριό εξέλεγε ένα ή δύο Δημογέροντες ή Προεστούς, ανάλογα με τον πληθυσμό του, για ένα χρόνο. Αυτοί μαζί με τον παπά, αποτελούσαν την Δημογεροντία του χωριού τους. Φρόντιζαν για την περιουσία της Κοινότητάς τους, μοίραζαν κατ’ αναλογία και οικονομική δυναμικότητα σε κάθε οικογένεια πόσους φόρους και δοσίματα έπρεπε να πληρώσει, (χαράτσι κ.λπ.), κανόνιζαν για τα δημόσια έργα του κάθε χωριού, επικύρωναν με την υπογραφή τους συμφωνητικά των χωριανών τους (προικοχάρτια, αγοροπωλησίες, δανειστικά ομόλογα), συμβίβαζαν τις διαφορές τους μέχρι αξίας 100 γροσιών, διόριζαν τον μεϊντάνη του χωριού (αγροφύλακα), εκπροσωπούσαν το χωριό και ήσαν υπεύθυνοι μαζί με τον Αγά για την εκτέλεση των διαταγών της διοίκησης του Βιλαετιού και του Πασά……………………
Το βιλαέτι της Γαστούνης αποτελούταν από τα εξής χωριά:
[ ( μεταξύ άλλων ) ……….Ρίολο, Καγκάδι, Ματαράγκα, Πέτα, Πουρνάρι, Σπάτα, ……………… ]
Το Βιλαέτι της Γαστούνης ήταν χωρισμένο σε 168 χωριά :
« Αγιανάννα, Αγιάννης, Αγιλιάς, Αγιώργης, Αγουλινίτσα, Αγραπιδοχώρι, Ακοβίτι, Αναζήρι, Ανδραβίδα, Αντρώνι, Άνω Καβάσιλα, Άνω Λουκάβιτσα, Άνω Ξενιά, Απλοχώρι, Αρβανίτη, Βάλαγκα, Βάλμη, Βαρθολομιό, Βελανίδι, Βίλιζα, Βολάντζα, Βούναργο, Βρανά, Βυδιάκι, Γαστούνη, Γεράκι, Γερμοτζάνη, Γεροπέτρου, Γούμερο, Δαφνιώτισσα, Δερβή Τζελεπή, Δερβινή, Δίβρη, Δούκα, Ζόγκα, Ζουλάτικα, Κάτω Ξενιά, Καγκάδι, Κακαρούκα, Κακοτάρι, Καλαθά, Καλίτζα, Καλολιτζί, Καλοπαιδί, Καλότυχο, Καλύβια, Βαρθολομιού, Καλύβια Παλιόπολις, Κάλφα, Καπελέτου, Καραγιούζι, Καραγουζάκι, Καρακασίμι, Καραλή, Καράτουλα, Καρδαμάς, Καρδιακάφτι, Καρόσι, Καρυά, Κάστρο, Κατζαρού, Κάτω Καβάσιλα, Κάτω Λουκάβιτσα, Καυκανιά, Κελεβή, Κερέσοβα, Κερτίζα, Κλεισούρα, Κλεντιά, Κόκλα, Κοκλασήμιζα, Κουκλάκι, Κρασέτζα, Κριεκούκι, Λαγανά, Λαγάτουρα, Λάλα, Λαμπέτι, Λάνθι, Λάσδικα, Λατζόι, Λεχαινά, Λόπεσι, Λούβρος, Λυγιά, Μάζι, Μαλαπάσι, Μαλίκι, Μάμιζα, Μανολάδα, Μαρινάκι, Μαρκόπουλου, Μαστραντώνη, Ματαράγκα, Μαζαράκι, Μάχου, Μεσολογγάκι, Μηλιές, Μοιράκα, Μονή Νοτενάς, Μονή Σωτηρούλας, Μονή Αϊ Βλάση, Μουζάκι, Μουζίκα, Μουσουλή, Μουσουλούμπεη, Μπαλή, Μπαρμπάσαινα, Μπεδέντα, Μπεζαΐτι, Μπεντένι, Μπεσερέ, Μπέχρου, Μπόρσι, Μπουκοβίκα, Μπουρτάνου, Μπουχιώτη, Μπράτι, Μπρούμα, Μυρτιά, Νιοχώρι, Νιοχώρι Γλαρέτζας, Νταούτι, Ντάρα, Ντελήμπαλη, Ντρούβα, Ξυλοκέρα, Παλαιομπαρμπάσαινα, Πέρα Μετόχι, Πέρσαινα, Πέτα, Πλάτανος, Πόθου, Πορετσό, Πουρνάρι, Πύργος, Πυρί, Ρενεσάκι, Ρένεσι, Ρετεντού, Ρετούνι, Ρίολο, Ροβιάτα, Ρόμεσι, Ρουπακιά, Σαβάλια, Σαμπάναγα, Σελήμ Τσαούση, Σιμόπουλο, Σινούζι, Σιόρμαινα, Σκαφιδιά, Σκιαδά, Σκλήβα, Σκληρού, Σκούρα, Σκουροχώρι, Σμίλα, Σουλεϊμάναγα, Σουληνάρι, Σούλι, Σπάτα, Στραβοκέφαλο, Στρέφη, Στρούσι, Σώπι, Σώστι, Τατάραλη, Τζαπόγα, Τζατζατάρι, Τζίπιανα, Τζόγια, Τραγανό, Τρουμπέ, Φεγγαράκι, Φλώκα, Χάβαρι, Χαλαμπρέζα, Χατζήδες, Χελιδόνι, Χέλμι, Ψάρι, Ώλενα.»
……………………………..
Στην Α’ Τουρκοκρατία αποτέλεσε έδρα καζά (επαρχίας) με το όνομα Καζάς της Γαστούνης” και στην Β΄τουρκοκρατία Βιλαέτι με το όνομα “Βιλαέτι της Γαστούνης” και ήταν η πρωτεύουσα όλης της Ηλείας. Ήταν το μεγαλύτερο σε έκταση Βιλαέτι καταλάμβανε όλον τον σημερινό νομό Ηλείας κι επιπλέον εδάφη έξω από αυτού, μετέπειτα αποσπάστηκε ο Πύργος και ακόμα εννέα χωριά και αποτέλεσαν ξεχωριστό βιλαέτι αυτό του Πύργου. Την περίοδο αυτή είχαν εγκατασταθεί πολλοί Οθωμανοί στην πόλη , προύχοντες της Γαστουνης ήταν η Οικογένεια Σισίνη, η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο, κατά την επανάσταση του 1821 .
Όλοι οι Δημογέροντες του Βιλαετιού μαζεύονταν στην Γαστούνη και εξέλεγαν μεταξύ των τους δύο Δημογέροντες που ήσαν οι άμεσοι συνεργάτες του Μπέη για όλα τα ζητήματα του Βιλαετιού, τα σχετικά με τους Ραγιάδες. Την εκλογή τους την επικύρωνε ο Πασάς της Τριπολιτσάς (Μόρα Βαλεσής). Φρόντιζαν μαζί με τον επίσκοπο για τις υποθέσεις των χωριών του Βιλαετιού για την εκτέλεση των διαταγών Τούρκων αξιωματούχων του (Μπέη, Βοεβόδα, Καδή). Καθόριζαν αναλογικά το ποσό των φόρων και δοσιμάτων που θα πλήρωνε κάθε χωριό. Διόριζαν τον Καπού – Μπουλούκμπαση και τους υποτακτικούς του (που ήσαν Έλληνες και Αρβανίτες ντόπιοι) που αυτοί τους διεύθυναν. Αντιδρούσαν στις παράλογες ή παράνομες ενέργειες και αξιώσεις των Τούρκων αξιωματούχων, προσφεύγοντας στο Μόρα Βαλεσή όπου είχαν μεγάλη ισχύ, και γενικά η εξουσία τους.
Παράλληλα με την Τουρκική εξουσία ήταν και η Κοινοτική των Ελλήνων, οι Δημογέροντες. Το κάθε χωριό εξέλεγε ένα ή δύο Δημογέροντες ή Προεστούς, ανάλογα με τον πληθυσμό του, για ένα χρόνο. Αυτοί μαζί με τον παπά, αποτελούσαν την Δημογεροντία του χωριού τους. Φρόντιζαν για την περιουσία της Κοινότητάς τους, μοίραζαν κατ’ αναλογία και οικονομική δυναμικότητα σε κάθε οικογένεια πόσους φόρους και δοσίματα έπρεπε να πληρώσει, (χαράτσι κ.λπ.), κανόνιζαν για τα δημόσια έργα του κάθε χωριού, επικύρωναν με την υπογραφή τους συμφωνητικά των χωριανών τους (προικοχάρτια, αγοροπωλησίες, δανειστικά ομόλογα), συμβίβαζαν τις διαφορές τους μέχρι αξίας 100 γροσιών, διόριζαν τον μεϊντάνη του χωριού (αγροφύλακα), εκπροσωπούσαν το χωριό και ήσαν υπεύθυνοι μαζί με τον Αγά για την εκτέλεση των διαταγών της διοίκησης του Βιλαετιού και του Πασά……………………
ΠΗΓΗ:
www. antroni.gr
www. antroni.gr
…………………………………………………………
Ο ΡΙΟΛΟΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΞΕΣΗΚΩΜΟΥ ΤΟΥ 21
Ο Ριόλος έδωσε το «παρών» στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Αυτό πιστοποιείται από τις εξαιρετικές παλαιότερες αναρτήσεις του Κ(ώστα) Ν(ιφορόπουλου), από τις οποίες πληροφορούμαστε ότι «έλαβον σιδηρούν αριστείον» για τις υπηρεσίες τους στον αγώνα οι «εκ Ριόλου ορμώμενοι» : Ανδρέας Νεζερίτης, Αναγνώστης Καλογεράκης, Γιάννης Σκαλίζος, Δημήτρης Πρικζώνης, Θεοδωρής Αβραμόγαμβρος, Γιάννης Γηραντόπουλος, Βασίλειος Κανελλόπουλος, ενώ σχετική αίτηση (για απονομή αριστείου για τις υπηρεσίες του) είχε υποβάλλει και ο Δημήτριος Μπαμπαρούτας προς τον Δήμαρχο Δύμης μετά τη δημιουργία του (νέο)ελληνικού κράτους (Ορισμένα από τα επώνυμα των προαναφερομένων αγωνιστών δεν συναντώνται πλέον στο χωριό μας και αυτό, ίσως, θα ήταν κίνητρο για την καταγραφή των επωνύμων που εξέλιπαν στη διαδρομή του χρόνου…).
Πέραν από τη προσφορά του σε έμψυχο δυναμικό, ο Ριόλος στα χρόνια του αγώνα χρησίμευσε συχνά – πυκνά ως στρατόπεδο για τον στρατωνισμό των ελληνικών δυνάμεων και έγινε πεδίο μάχης ανάμεσα στους Έλληνες (κυρίως Ηλείους) και τους Τούρκους. Ακόμη πολλές φορές πέρασαν από το χωριό μας κορυφαία ονόματα (πολιτικοί και στρατιωτικοί, κυρίως Μωραΐτες) του αγώνα. Για του λόγου το ασφαλές στο «Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών» του Κώστα Ν. Τριανταφύλλου (Β’ έκδοσις, Πάτρα 1980) στο λήμμα Ριόλος (που έχει αναρτηθεί από τον εξάδελφο Κώστα Ανδριόπουλο παλαιότερα) διαβάζουμε τα εξής : «Τον Ιούλιον 1821 στρατόπεδον εκεί στρατιωτών Γαστούνης (ο Ριόλος ως γνωστόν ανήκε στο βιλαέτι της Γαστούνης) με τον Κ. Πετιμεζάν. Ούτοι την 3-7-1821 έσπευσαν εις μετόχι Μεγάλου Σπηλαίου, δεχθέντος επίθεσιν του Ισούφ Πασά. Τον Σεπτέμβριον 1821 καταφεύγει εκεί ο Σισίνης από Μ. Μπαμπιώτου. Εστάθμευσεν ο Θ. Κολοκοτρώνης τον Φεβρουάριον 1822 προχωρών προς πολιορκίαν των Πατρών (Φωτάκου Απομν. Α’ 293, Γερμανού Υπομν. 54) Στρατόπεδον και μάχη τον Μάϊον 1824 με Ιονίους υπό τον Κ. Μεταξάν (Απομν. 19,185) και Ηλείους υπό τον Γ. Σισίνη προς τους Τούρκους των Πατρών. Ο Κ. Μεταξάς ήτο και ενωρίτερον εκεί. Τον Ιούλιον 1824 οι της Γαστούνης μετεκινήθησαν (αρχ. Λόντου Β195). Ως αρχηγός εκεί των Ηλείων ο Θαλής Θεοδωρίδης. Την 8-11-1822 φθάνει εις Ριόλον ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης εκ Κερπινής μετά του Ανδρ. Ζαΐμη και των στρατιωτών του. Εις Ριόλον έρχεται από το Ναύπλιον και ο Κανέλ. Δεληγιάννης και όλοι μαζί (1.000 άνδρες) κατεβαίνουν εις Καραβοστάσι επιβιβαζόμενοι δια Μεσολόγγι πολιορκούμενον (Κωνστ. Κοτσώνης εις Λακωνικά Δ’ 1979, 206, 271, 273).
Για τη «μάχη του Ριόλου» γίνεται λόγος επίσης στη Βικιπαίδεια στο λήμμα «Θαλ(λ)ής Θεοδωρίδης» (πρόκειται για «ελάσσονα» αγωνιστή του 1821, γραμματέα και υπασπιστή των Σισιναίων) αλλά και στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις www.alampia.gr/s%20div/coultoure%20.htm, www.antroni.gr/…/is…/istorika-themata/1018-thalistheodoridisκαι el.dbpedia.org/page/Θαλλής Θεοδωρίδης, οι οποίες (ηλεκτρονικές διευθύνσεις) αναφέρονται στη βιογραφία του ανωτέρω αγωνιστή.
Συνδυάζοντας όσα προαναφέρθηκαν με τις σελίδες της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους» (Εκδοτική Αθηνών) για τα γεγονότα του έτους 1824, καταλήγω στο συμπέρασμα (ίσως και αυθαίρετο, αφού δεν διεκδικώ την εγκυρότητα του ιστορικού), ότι η μάχη του Ριόλου αφορά σύγκρουση των πολιορκημένων Τούρκων στο Κάστρο της Πάτρας με τις ελληνικές δυνάμεις, που στρατοπέδευαν στον Ριόλο, δεδομένου ότι οι «έγκλειστοι» Τούρκοι, παίρνοντας θάρρος από τις εμφύλιες διαμάχες των Ελλήνων και την επικείμενη άφιξη του Ιμπραήμ, περί τα μέσα του 1824, επιχείρησαν οργανωμένες εξόδους φτάνοντας μάλιστα ως τα Λεχαινά.
Εκτός όμως από τις γραπτές μαρτυρίες για τη συμμετοχή του Ριόλου στον αγώνα της ανεξαρτησίας, υπάρχει και η προφορική παράδοση, η οποία, και αν ακόμη ακροβατεί μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας, διέσωσε και μετέφερε από γενιά σε γενιά (τουλάχιστον μέχρι τους παππούδες μας) ιστορίες με πολεμικά κατορθώματα. Μια τέτοια περίπτωση είναι οι διηγήσεις των Ανδριοπουλαίων για τον Αντρι(γι)ά Βεσκούκη, τον αρχηγέτη του γένους τους, που έδρασε κυρίως έξω από τα τοπικά όρια του Ριόλου, ο βίος και η πολιτεία του οποίου ίσως αποτελέσει αντικείμενο μελλοντικής ανάρτησης (και αφού μου συγχωρηθεί ο οικογενειακός «σοβινισμός»…). Για τον Αντρι(γι)ά Βεσκούκη έχει γράψει μια μονογραφία ο αείμνηστος θείος μου Ανδρέας Πανανικολόπουλος, γιος του παπα-Χρόνη Πανανικολόπουλου και της Μαγδαληνής Ανδριοπούλου (αδελφής του παππού μου Νεοκλή Ανδριόπουλου).
Πέραν από τη προσφορά του σε έμψυχο δυναμικό, ο Ριόλος στα χρόνια του αγώνα χρησίμευσε συχνά – πυκνά ως στρατόπεδο για τον στρατωνισμό των ελληνικών δυνάμεων και έγινε πεδίο μάχης ανάμεσα στους Έλληνες (κυρίως Ηλείους) και τους Τούρκους. Ακόμη πολλές φορές πέρασαν από το χωριό μας κορυφαία ονόματα (πολιτικοί και στρατιωτικοί, κυρίως Μωραΐτες) του αγώνα. Για του λόγου το ασφαλές στο «Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών» του Κώστα Ν. Τριανταφύλλου (Β’ έκδοσις, Πάτρα 1980) στο λήμμα Ριόλος (που έχει αναρτηθεί από τον εξάδελφο Κώστα Ανδριόπουλο παλαιότερα) διαβάζουμε τα εξής : «Τον Ιούλιον 1821 στρατόπεδον εκεί στρατιωτών Γαστούνης (ο Ριόλος ως γνωστόν ανήκε στο βιλαέτι της Γαστούνης) με τον Κ. Πετιμεζάν. Ούτοι την 3-7-1821 έσπευσαν εις μετόχι Μεγάλου Σπηλαίου, δεχθέντος επίθεσιν του Ισούφ Πασά. Τον Σεπτέμβριον 1821 καταφεύγει εκεί ο Σισίνης από Μ. Μπαμπιώτου. Εστάθμευσεν ο Θ. Κολοκοτρώνης τον Φεβρουάριον 1822 προχωρών προς πολιορκίαν των Πατρών (Φωτάκου Απομν. Α’ 293, Γερμανού Υπομν. 54) Στρατόπεδον και μάχη τον Μάϊον 1824 με Ιονίους υπό τον Κ. Μεταξάν (Απομν. 19,185) και Ηλείους υπό τον Γ. Σισίνη προς τους Τούρκους των Πατρών. Ο Κ. Μεταξάς ήτο και ενωρίτερον εκεί. Τον Ιούλιον 1824 οι της Γαστούνης μετεκινήθησαν (αρχ. Λόντου Β195). Ως αρχηγός εκεί των Ηλείων ο Θαλής Θεοδωρίδης. Την 8-11-1822 φθάνει εις Ριόλον ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης εκ Κερπινής μετά του Ανδρ. Ζαΐμη και των στρατιωτών του. Εις Ριόλον έρχεται από το Ναύπλιον και ο Κανέλ. Δεληγιάννης και όλοι μαζί (1.000 άνδρες) κατεβαίνουν εις Καραβοστάσι επιβιβαζόμενοι δια Μεσολόγγι πολιορκούμενον (Κωνστ. Κοτσώνης εις Λακωνικά Δ’ 1979, 206, 271, 273).
Για τη «μάχη του Ριόλου» γίνεται λόγος επίσης στη Βικιπαίδεια στο λήμμα «Θαλ(λ)ής Θεοδωρίδης» (πρόκειται για «ελάσσονα» αγωνιστή του 1821, γραμματέα και υπασπιστή των Σισιναίων) αλλά και στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις www.alampia.gr/s%20div/coultoure%20.htm, www.antroni.gr/…/is…/istorika-themata/1018-thalistheodoridisκαι el.dbpedia.org/page/Θαλλής Θεοδωρίδης, οι οποίες (ηλεκτρονικές διευθύνσεις) αναφέρονται στη βιογραφία του ανωτέρω αγωνιστή.
Συνδυάζοντας όσα προαναφέρθηκαν με τις σελίδες της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους» (Εκδοτική Αθηνών) για τα γεγονότα του έτους 1824, καταλήγω στο συμπέρασμα (ίσως και αυθαίρετο, αφού δεν διεκδικώ την εγκυρότητα του ιστορικού), ότι η μάχη του Ριόλου αφορά σύγκρουση των πολιορκημένων Τούρκων στο Κάστρο της Πάτρας με τις ελληνικές δυνάμεις, που στρατοπέδευαν στον Ριόλο, δεδομένου ότι οι «έγκλειστοι» Τούρκοι, παίρνοντας θάρρος από τις εμφύλιες διαμάχες των Ελλήνων και την επικείμενη άφιξη του Ιμπραήμ, περί τα μέσα του 1824, επιχείρησαν οργανωμένες εξόδους φτάνοντας μάλιστα ως τα Λεχαινά.
Εκτός όμως από τις γραπτές μαρτυρίες για τη συμμετοχή του Ριόλου στον αγώνα της ανεξαρτησίας, υπάρχει και η προφορική παράδοση, η οποία, και αν ακόμη ακροβατεί μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας, διέσωσε και μετέφερε από γενιά σε γενιά (τουλάχιστον μέχρι τους παππούδες μας) ιστορίες με πολεμικά κατορθώματα. Μια τέτοια περίπτωση είναι οι διηγήσεις των Ανδριοπουλαίων για τον Αντρι(γι)ά Βεσκούκη, τον αρχηγέτη του γένους τους, που έδρασε κυρίως έξω από τα τοπικά όρια του Ριόλου, ο βίος και η πολιτεία του οποίου ίσως αποτελέσει αντικείμενο μελλοντικής ανάρτησης (και αφού μου συγχωρηθεί ο οικογενειακός «σοβινισμός»…). Για τον Αντρι(γι)ά Βεσκούκη έχει γράψει μια μονογραφία ο αείμνηστος θείος μου Ανδρέας Πανανικολόπουλος, γιος του παπα-Χρόνη Πανανικολόπουλου και της Μαγδαληνής Ανδριοπούλου (αδελφής του παππού μου Νεοκλή Ανδριόπουλου).
……………………
ΡΙΟΛΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Αριστεία στον αγώνα της Επανάστασης του 1821
Αγωνιστές του 1821 από Ριόλο, που τιμήθηκαν με «Αριστεία».
Αριστεία στον αγώνα της Επανάστασης του 1821
Αγωνιστές του 1821 από Ριόλο, που τιμήθηκαν με «Αριστεία».
Ριόλος: Ανδρέας Νεζερίτης, Αναγνώστης Καλογεράκης, Γιάννης Σκαλίζος, Δημήτριος Πρικζώνης[;], Θεοδωρής Αβραμόγαμβρος, Γιάννης Γηραντολόπουλος, Βασίλειος Κανελλόπουλος, έλαβαν Σιδηρούν αριστείο.
(Πηγή: Γ.Α.Κ. – Ε.Β.Ε. / Θανάσης Τζώρτζης / https://gerbesi.wordpress.com ).
Το 1835 με Βασιλικό Διάταγμα του Όθωνα, θεσπίστηκε το Αριστείο του αγώνα, ως ανταμοιβή της προσφοράς όλων των αγωνιστών που έλαβαν ενεργό μέρος στην επανάσταση κατά των Τούρκων. Το Αριστείο ήταν ένας μεταλλικός σταυρός, (Παράσημο) που συνοδευόταν με ένα χαρτί, το δίπλωμα του αγώνα, το δε παράσημο το κρέμαγε κάθε αγωνιστής στο στήθος του. Ο μεταλλικός σταυρός ήταν από ασήμι για τους αξιωματικούς, από χαλκό για τους υπαξιωματικούς, και σιδερένιος για τους απλούς στρατιώτες.
Το 1835 με Βασιλικό Διάταγμα του Όθωνα, θεσπίστηκε το Αριστείο του αγώνα, ως ανταμοιβή της προσφοράς όλων των αγωνιστών που έλαβαν ενεργό μέρος στην επανάσταση κατά των Τούρκων. Το Αριστείο ήταν ένας μεταλλικός σταυρός, (Παράσημο) που συνοδευόταν με ένα χαρτί, το δίπλωμα του αγώνα, το δε παράσημο το κρέμαγε κάθε αγωνιστής στο στήθος του. Ο μεταλλικός σταυρός ήταν από ασήμι για τους αξιωματικούς, από χαλκό για τους υπαξιωματικούς, και σιδερένιος για τους απλούς στρατιώτες.
………………………..
Ξεφυλλίζοντας το Ιστορικό και λαογραφικό βιβλίο του πατέρα μου, Θεοδώρου Κ. Τρουπή, “Μετόχι”, βρήκα ενδιαφέροντα στοιχεία για το ρόλο του Ριόλου και άλλων χωριών κατά την Επανάσταση του 1821. Καλή ανάγνωση! Kostas Niforopoulosαυτά τα στοιχεία είναι χρήσιμα και για το πόνημα που θα φέρει τον τίτλο ΡΙΟΛΟΣ!!
………………………
ΡΙΟΛΟΣ – Ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΣΤΟΝ ΡΙΟΛΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821.
[ Εξ αφορμής της επετείου του θανάτου του 4/2/1843 ]
Ο «Γέρος του Μωριά», βρέθηκε στο Ριόλο ( σημειώνω ότι το χωριό μας τα χρόνια εκείνα, ήταν το μεγαλύτερο σε πληθυσμό, του σημερινού δήμου Δύμης ), κατά τα χρόνια της επανάστασης. Δείτε σχετικά α) Απόσπασμα από το βιβλίο του Κώστα Τριανταφύλλου « Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών » ( το σχετικό απόσπασμα για το χωριό μας είχε αναρτηθεί από τον Κώστα Ανδριόπουλο ) και β) Απόσπασμα από το βιβλίο του Φωτάκου ή Φώτιος Χρυσανθόπουλος (1798-1878), υπασπιστής του Θ. Κολοκοτρώνη και απομνημονευματογράφος.
[ Εξ αφορμής της επετείου του θανάτου του 4/2/1843 ]
Ο «Γέρος του Μωριά», βρέθηκε στο Ριόλο ( σημειώνω ότι το χωριό μας τα χρόνια εκείνα, ήταν το μεγαλύτερο σε πληθυσμό, του σημερινού δήμου Δύμης ), κατά τα χρόνια της επανάστασης. Δείτε σχετικά α) Απόσπασμα από το βιβλίο του Κώστα Τριανταφύλλου « Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών » ( το σχετικό απόσπασμα για το χωριό μας είχε αναρτηθεί από τον Κώστα Ανδριόπουλο ) και β) Απόσπασμα από το βιβλίο του Φωτάκου ή Φώτιος Χρυσανθόπουλος (1798-1878), υπασπιστής του Θ. Κολοκοτρώνη και απομνημονευματογράφος.
…………………..
Αίτηση του Δημητρίου Μπαμπαρούτα, κατοίκου του χωριού Ρίολου του δήμου Δύμης, προς το δήμαρχο του ομώνυμου δήμου προκειμένου να του απονεμηθεί αριστείο για τις υπηρεσίες του στον Αγώνα υπέρ της Ανεξαρτησίας.-11 Ιουνίου 1839 ( Tα αρχεία τα είχε πρωτοδημοσιεύσει στην Ομάδα ο Kostas Niforopoulos)