του Παντελή Καψή, δημοσιογράφου
Παγιωμένες καταστάσεις δεκαετιών ανατρέπονται αιφνιδιαστικά χωρίς κανείς να είναι σε θέση να το προβλέψει. Αυτό συμβαίνει σήμερα στον κόσμο με την εκλογή Τραμπ. Ήδη στην περιοχή μας βλέπουμε τα αποτελέσματα με τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στη Μέση Ανατολή. Ποιος θα περίμενε λίγους μήνες πριν ότι θα είχαμε ένα ξεδοντιασμένο Ιράν, μια εξουδετερωμένη Χεζμπολά και ένα κυρίαρχο στρατιωτικά Ισραήλ το οποίο ωστόσο, με την εξαίρεση των ΗΠΑ, κινδυνεύει να οδηγηθεί σε διεθνή απομόνωση;
Είναι άραγε ζήτημα χρόνου να δούμε αλλαγές που θα αφορούν άμεσα και την Ελλάδα; Κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει. Ήδη ωστόσο έχουμε κάποια σημάδια τα οποία προμηνύουν εξελίξεις. Στη Βουλή ο πρωθυπουργός τοποθετήθηκε θετικά για τη σύγκλιση πενταμερούς διάσκεψης χωρών της Μεσογείου με αντικείμενο ανάμεσα σ άλλα την οριοθέτηση των οικονομικών ζωνών. Δεν είναι σαφή τα κίνητρα, αν αποτελεί μια μείζονα αλλαγή στρατηγικής ή απλώς μια κίνηση που θέλει να δείξει ότι η Ελλάδα έχει την καλή θέληση και να εκθέσει την Τουρκία η οποία θα επιμείνει στη συμμετοχή και των τουρκοκυπρίων. Σε κάθε περίπτωση μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για μια σειρά διπλωματικών πρωτοβουλιών με άδηλη κατάληξη. Από την πλευρά του στις πρόσφατες δηλώσεις του ο υπουργός εξωτερικών Χακάν Φιντάν έδειξε ότι η Τουρκία επιθυμεί να προχωρήσει ο διάλογος με την Ελλάδα σε ζητήματα ουσίας. Εξέφρασε μάλιστα την ελπίδα ότι το πρόβλημα στο Αιγαίο και η διένεξη για τα 12 μίλια μπορεί να διευθετηθούν «όσο ο κ. Μητσοτάκης είναι στην εξουσία».
Δύο ακόμα παράγοντες έχουν ενδιαφέρον. Ο πρώτος είναι η πανηγυρική εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν στα κατεχόμενα και η ήττα του Ερσίν Ταρτάρ ο οποίος ήταν αδιάλλακτα υπέρ της λύσης των δύο κρατών. Μπορούμε λοιπόν να περιμένουμε την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Να ελπίσουμε ότι από ελληνικής πλευράς δεν θα έχουμε μια επανάληψη του Κραν Μοντανά.
Ο δεύτερος παράγοντας, ο ελέφαντας στο δωμάτιο αν θέλετε, είναι φυσικά ο πρόεδρος Τραμπ. Είναι πάντα ενδεχόμενο να θελήσει να παρέμβει στην περιοχή καθώς τα ζητήματα ενέργειας, τα οποία συνδέονται άμεσα με τις οικονομικές ζώνες, αποτελούν βασική του προτεραιότητα. Αν κρίνουμε μάλιστα από το πώς αντιλαμβάνεται ως τώρα την άσκηση εξωτερικής πολιτικής θα είναι μια αρκετά άγαρμπη παρέμβαση.
Αυτά ωστόσο θα μας απασχολήσουν , αν ποτέ προχωρήσουν, στο μέλλον. Πιο άμεσο είναι το ζήτημα της συμμετοχής της Τουρκίας στο πρόγραμμα Safe. Η κυβέρνηση έχει θέσει ως προϋπόθεση την άρση του casus belli και, όπως μάθαμε στη Βουλή, των γκρίζων ζωνών. Η αντιπολίτευση πάλι θεωρεί ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συμμετέχει η Τουρκία στην «ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική». Το πρόβλημα φυσικά και με τις δύο προσεγγίσεις είναι ότι στην πράξη η Τουρκία συμμετέχει ήδη. Είναι πελάτης, προμηθευτής και μέτοχος πολλών ευρωπαϊκών χωρών και μεγάλων ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών. Πρόκειται για ένα μικρό παράδειγμα πώς μπορεί να σε ξεπεράσουν οι εξελίξεις.
