Γιατί η ειρήνη εξακολουθεί να στηρίζεται στον φόβο και όχι στην εμπιστοσύνη
του Πλάτωνα Μαρλαφέκα*
Σε μια εποχή που οι κοινωνίες εξελίσσονται, η τεχνολογία καλπάζει και η παγκοσμιοποίηση μας φέρνει πιο κοντά από ποτέ, το ερώτημα παραμένει επίμονα παρόν: γιατί οι ισχυρότερες χώρες του κόσμου εξακολουθούν να κρατούν στα χέρια τους την απόλυτη απειλή – το πυρηνικό οπλοστάσιο.
Η απάντηση είναι πιο σύνθετη απ’ όσο φαίνεται. Δεν πρόκειται μόνο για αμυντική στρατηγική ή ψυχροπολεμικά αντανακλαστικά. Η κατοχή πυρηνικών όπλων έχει ενσωματωθεί βαθιά στην πολιτική ταυτότητα και τη γεωστρατηγική κουλτούρα κρατών όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Η ύπαρξή τους λειτουργεί ως έμβλημα ισχύος, ως μηχανισμός παγκόσμιας επιρροής και –για πολλούς– ως ο τελευταίος φραγμός στην απόλυτη σύγκρουση.
Σήμερα όμως, οι πυρηνικές δυνάμεις δεν περιορίζονται μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία. Η Κίνα, η Γαλλία, η Βρετανία, το Πακιστάν, η Ινδία, ακόμη και το Ισραήλ ή η Βόρεια Κορέα, διαθέτουν πλέον πυρηνικό οπλοστάσιο – επίσημα ή ανεπίσημα. Αυτό θέτει ένα κρίσιμο ερώτημα: είναι όλοι οι παίκτες αυτής της εξίσωσης ικανοί και διατεθειμένοι να διαχειριστούν την ευθύνη που συνεπάγεται η πυρηνική ισχύς;
Η πυρηνική αποτροπή δεν είναι απλώς θέμα τεχνολογικής κατοχής· είναι ζήτημα ψυχραιμίας, πολιτικής ωριμότητας, εσωτερικής σταθερότητας και διεθνούς λογοδοσίας. Κι αν οι παραδοσιακές υπερδυνάμεις έχουν αναπτύξει μέσα στους αιώνες μια θεσμική κουλτούρα στρατηγικής συγκράτησης, δεν είναι καθόλου αυτονόητο ότι αυτή τη νοοτροπία τη συμμερίζονται όλοι οι νέοι ή περιφερειακοί κάτοχοι πυρηνικών.
Κι εδώ εντοπίζεται το μεγάλο παράδοξο. Ενώ οι κοινωνίες επιδιώκουν ειρήνη, σταθερότητα και συνεργασία, το βασικό εργαλείο που κρατά σε ισορροπία το σύστημα είναι η απειλή μαζικής καταστροφής. Όχι η εμπιστοσύνη. Όχι η αμοιβαία κατανόηση. Αλλά ο φόβος.
Ο κόσμος δεν θα αλλάξει από τη μία μέρα στην άλλη. Αλλά κάθε εποχή έχει την ευθύνη να θέτει τις βάσεις για την επόμενη. Και ίσως, η δική μας ευθύνη είναι να σταματήσουμε να θεωρούμε την απειλή ως θεμέλιο της σταθερότητας.
*Επιχειρηματίας, Αντιπρόεδρος Λουξ, Αντιπρόεδρος της πρωτοβουλίας ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ
Πρώην Πρόεδρος ΕΦΕΠΑΕ και Επιμελητηρίου Αχαΐας
– Συμμετέχει ενεργά στον δημόσιο διάλογο για την οικονομία, την καινοτομία και τη γεωπολιτική σκέψη.
