Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εργοθεραπείας, η Εργοθεραπεύτρια Χρυσούλα Μακαπτζή του ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΦΡΟΥΝΤΑ ΝΙΚΟΛΕΤΑ στην Κάτω Αχαΐα, μας παραθέτει πολύ σημαντικές πληροφορίες για ένα θέμα που απασχολεί αρκετά μεγάλο μέρος του Ελληνικού πληθυσμού. Απαντά στα ερωτήματα που θα θέλατε να κάνετε και μας εξηγεί με απλά λόγια, τί ρόλο παίζει η κίνηση στη ζωή του παιδιού, πότε ένα παιδί έχει δυσπραξία και πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε αν ανταποκρίνεται στις δραστηριότητες ανάλογες με την ηλικία.
“Η κίνηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή και στη εξέλιξη του παιδιού, αφού αποτελεί ένα πολύτιμο μέσο απόκτησης γνώσεων, εξερεύνησης του περιβάλλοντος, κοινωνικής αλληλεπίδρασης και μέσο κατανόησης των ορίων του ανθρώπινου σώματος, σε σχέση με το περιβάλλον του. Υπάρχουν όμως κάποια παιδιά που φαίνονται να δυσκολεύονται στην εκτέλεση των δεξιοτήτων τους. Πιο συγκεκριμένα, δυσκολεύονται να οργανώσουν τις κινήσεις τους και να χρησιμοποιούν αυτό που λέμε «πράξη».
Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκτέλεση κάποιον δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής ή σχολικών καθηκόντων, αποφεύγουν την ενασχόληση με τις δραστηριότητες που τους δυσκολεύουν και συνήθως τα αποκαλούμε «τεμπέλικα» ή αδέξια.
Το παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες στα σχολικά έδρανα διότι υπολείπεται έναντι των συμμαθητών του και νιώθει μειονεκτικά. Οι επιδόσεις του στα ομαδικά παιχνίδια, τη γραφή και τη ζωγραφική είναι συνήθως κατώτερες του μετρίου και η σύγκριση με εκείνες των άλλων παιδιών του προκαλεί δυσφορία, απογοήτευση και αίσθημα εξευτελισμού ορισμένες φορές.
Θεωρείται δεδομένο ότι και στα επόμενα στάδια της ζωής του ατόμου θα εμφανιστούν επιπλοκές και δυσκολίες προσαρμογής καθώς οι απαιτήσεις αυξάνονται. Η δυσπραξία σχετίζεται άμεσα με την εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών.
Εικόνα του παιδιού με δυσπραξία
Ένα παιδί με δυσπραξία αντιμετωπίζει αρκετές δυσκολίες τόσο στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής όσο και στις υπόλοιπες ενασχολήσεις του. Μια πρώτη ανίχνευση της διαταραχής μπορεί να επιτευχθεί στην προσχολική ηλικία. Πιο συγκεκριμένα το δυσπραξικό παιδί είναι υπερκινητικό, εμφανίζει αργή γλωσσική ανάπτυξη, έχει δυσκολίες στη σίτιση, την τουαλέτα και τον οπτικοκινητικό συντονισμό. Αυτά τα στοιχεία εντοπίζονται στην ηλικία των τριών ετών :
- Εμμένουσες διατροφικές δυσκολίες (δεν ανέχεται το φαγητό – επιλέγει πολύ περιορισμένο διατροφολόγιο)
- Δυσκολίες στον ύπνο
- Κακός συντονισμός στην κινητικότητα (π.χ. αδυναμία να κάνει πετάλι σε ποδήλατο)
- Υπερκινητικότητα (π.χ. μπορεί να κουνάει τα χέρια του ακόμα κι όταν κάθεται)
- Ευαισθησία στους ήχους ή και στο φώς
- Πιθανή καθυστέρηση στην εκπαίδευση της τουαλέτας (αργεί να αποχωριστεί τις πάνες)
- Αποφυγή κατασκευαστικών παιχνιδιών (ενσφηνώσεις, εργαλεία)
- Αργή γλωσσική ανάπτυξη (δεν είναι κατανοητές και καθαρές οι λέξεις που χρησιμοποιεί το παιδί σε αυτή την ηλικία)
Καθώς μεγαλώνει, αδυνατεί να ανταποκριθεί σε δραστηριότητες σχετικές με την ηλικία του. Υπολείπεται αρκετά στον τομέα της λεπτής κινητικότητας. Οι κινήσεις του είναι αδέξιες και έχει αδυναμία λόγου, συγκέντρωσης.
Μαθησιακές δυσκολίες και δυσπραξία
Στο σχολείο τα δυσπραξικά παιδιά εμφανίζουν δυσκολίες προσαρμογής κατανόησης και απόδοσης στο μάθημα. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για μια νέα επιπλοκή αλλά για την συνέχιση των στοιχείων που υπήρχαν στα προηγούμενα στάδια ανάπτυξης. Η αδυναμία συγκέντρωσης, ο υπολειπόμενος οπτικοκινητικός συντονισμός σε συνδυασμό με την αδεξιότητα κινήσεων (υπολειπόμενη λεπτή κινητικότητα) που χαρακτήριζαν το παιδί παλαιότερα και εξακολουθούν, επηρεάζουν τις μαθησιακές επιδόσεις του. Αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες εξαιτίας της κακής χρήσης μολυβιού π.χ. καθότι η γραφή σε αυτό το στάδιο είναι βασικότατο μέσο μάθησης. Οι προσπάθειες της οικογένειας του κυρίως να το βοηθήσουν να μάθει να γράφει συχνά δεν έχουν αποτέλεσμα και μοιραία το γράψιμο του εξελίσσεται σε δυσγραφικό ενώ μειώνεται και η αυτοεκτίμηση του.
Το παιδί με δυσπραξία παρουσιάζει αναπτυξιακή ανώμαλη δεξιότητα όμοια με τη δεξιότητα ενός δεξιόχειρα που προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το αριστερό όμως χέρι. Είναι πιθανό να εμφανίζει επιβράδυνση στην εκμάθηση της βάδισης, της ένδυσης και απόδυσης, της χρήσης ποδηλάτου. Μπορεί επίσης να επηρεαστούν οι μύες της ομιλίας καθώς και οι μικροί μύες των χεριών .
Τα δυσπραξικά παιδιά στο σχολείο συχνά χαρακτηρίζονται ως παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή παιδιά που βαριούνται εύκολα ή πολύ ατίθασα. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί παίζουν σημαντικό ρόλο στο να εντοπίσουν τις δυσκολίες του παιδιού και να ξέρουν τι θα του δημιουργήσουν στο μέλλον. Προτείνεται οι γονείς να απευθύνονται στον παιδίατρο τους ή σε ειδικούς, ώστε να μπορέσουν να αξιολογηθούν οι δυσκολίες του παιδιού και να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατόν συντομότερα”.