Η Φρούντα Νικολέτα, Λογοθεραπεύτρια, ΜΑ, υπεύθυνη του Λογοθεραπευτικού Κέντρου ΦΡΟΥΝΤΑ ΝΙΚΟΛΕΤΑ στην Κάτω Αχαΐα, μας δίνει απαντήσεις για όλα τα ζητήματα που απασχολούν τις οικογένειες και ερωτήματα που γίνονται καθημερινά για τα παιδιά μας.
Διαβάστε προσεκτικά.
Γιατί υπάρχει ένα αυξανόμενο ποσοστό παιδιών που αντιμετωπίζει προβλήματα λόγου;
Η συνεχής πρόοδος στην επιστήμη της λογοθεραπείας και άλλων ειδικοτήτων οδηγεί στην ανίχνευση και αναγνώριση περισσοτέρων παιδιών με δυσκολίες σε σχέση με το παρελθόν. Η ενημέρωση για θέματα ανάπτυξης λόγου και ομιλίας που έχουν οι παιδίατροι, ΩΡΛ, νευρολόγοι, δάσκαλοι, νηπιαγωγοί, οδηγεί περισσότερα παιδιά στο λογοθεραπευτή. Έτσι, οι γονείς μαθαίνουν περισσότερα πράγματα για τη λογοθεραπεία και ευαισθητοποιούνται νωρίτερα αλλά και περισσότερο από ότι παλιότερα.
Ποια είναι τα συχνότερα προβλήματα λόγου, ομιλίας και επικοινωνίας που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι λογοθεραπευτές;
Η κλινική εμπειρία μας έχει δείξει ότι παιδιά με καθυστέρηση λόγου, όπου ο λόγος τους και η ομιλία τους δεν έχει αναπτυχθεί σύμφωνα με τη χρονολογική τους ηλικία και παιδιά με αρθρωτική – φωνολογική διαταραχή, όπου δεν παράγουν σωστά τους ήχους (όπως τον ήχο σ και ρ), θεωρούνται οι πιο συχνές περιπτώσεις παιδιών που θα έρθουν για λογοθεραπεία. Επιπλέον, οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος και οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν συχνά αιτία παραπομπής για λογοθεραπεία.
Σε ποια ηλικία μπορούμε να πούμε ότι ένα παιδί παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα λόγου και ομιλίας και από ποια ηλικία μπορεί να ξεκινήσει λογοθεραπεία;
Μέσα από το λόγο το παιδί επικοινωνεί, σκέφτεται, μαθαίνει, εκφράζεται και ικανοποιεί τις ανάγκες του και τις επιθυμίες του. Ο λόγος συνεργεί στην συναισθηματική ολοκλήρωση αλλά και στην κοινωνικοποίηση του. Ένα παιδί μπορεί να εμπνέει ανησυχία για λογοθεραπεία εάν:
- η γλωσσική του ανάπτυξη είναι πιο πίσω σε σχέση με τα παιδιά της ηλικίας του
- δεν έχει αναπτύξει το λόγο στην ηλικία των 2,5 ετών
- οι δεξιότητες στο λόγο, στην ομιλία και στην επικοινωνία περιορίζουν τις επικοινωνιακές του ανάγκες (για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να έχει αναπτύξει το λόγο αλλά να μη μιλά καθαρά με αποτέλεσμα να μην το καταλαβαίνουν και να μην ανταποκρίνονται κατάλληλα)
- παρουσιάζει μπλοκαρίσματα, επαναλαμβάνει συλλαβές ή κολλάει
- οι δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία του έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία του και στην συμπεριφορά του
- οι γονείς φαίνεται να έχουν μεγάλη ανησυχία και να δυσκολεύονται να διαχειριστούν τις δυσκολίες του παιδιού τους.
Ο λογοθεραπευτής είναι ο ειδικός που μπορεί να αξιολογήσει την γλωσσική εξέλιξη του παιδιού και να ενημερώσει πληρέστερα τους γονείς. Η επίσκεψη στο λογοθεραπευτή δεν σημαίνει απαραίτητα την ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμα. Σε κάποιες περιπτώσεις ο λογοθεραπευτής παρέχει μόνο συμβουλές στους γονείς ή παραπέμπει σε άλλους ειδικούς. Δυστυχώς η διαταραχές ομιλίας, λόγου και επικοινωνίας μπορεί να έχουν αρνητικές συνέπειες στην εκπαιδευτικές ικανότητες του παιδιού καθώς και στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Συνεπώς η λήψη συμβουλών από ειδικούς το συντομότερο κρίνεται απαραίτητη.
Τι περιλαμβάνει μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση;
Η αξιολόγηση λογοθεραπείας είναι μια ευχάριστη διαδικασία για το παιδί, καθώς οι δοκιμασίες πραγματοποιούνται παίζοντας. Ο λογοθεραπευτής μέσα από ένα ιστορικό θα συλλέξει αναλυτικές πληροφορίες για την ανάπτυξη του παιδιού, το ιατρικό του και κληρονομικό του υπόβαθρο καθώς και άλλα στοιχεία που θεωρούν σημαντικά οι γονείς. Βάση του ιστορικού, θα συνθέσει την διαδικασία της αξιολόγησης επιλέγοντας τα κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία-τεστ, τα οποία θα χορηγήσει στο παιδί. Η διαδικασία της αξιολόγησης με το παιδί διαρκεί συνήθως 45-60 λεπτά.
Αν το κρίνει απαραίτητο, θα συζητήσει με την διεπιστημονική ομάδα του Κέντρου (Παιδοψυχίατρο, Αναπτυξιολόγο, Ψυχολόγο, Εργοθεραπευτή, Ειδικό Παιδαγωγό κ.α.) και ίσως παραπέμψει σε κάποια από τις ειδικότητες αυτές για συμπληρωματική εκτίμηση.
Ο λογοθεραπευτής, συνυπολογίζοντας τα αποτελέσματα αυτών των δοκιμασιών, το ιστορικό του παιδιού και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του όπως οι συνήθειες του παιδιού, ο τρόπος ζωής της οικογένειας κ.α, επιλέγει τους κατάλληλους θεραπευτικούς στόχους.
Πόσο χρονικό διάστημα χρειάζεται το παιδί να κάνει λογοθεραπεία και ποιος ο ρόλος των γονιών στη θεραπεία;
Εξαρτάται από το βαθμό δυσκολίας και την διαταραχή που αντιμετωπίζει το κάθε παιδί, τα αίτια των δυσκολιών και τις ικανότητες του θεραπευτή. Επιπλέον, σημαντική είναι η σχέση θεραπευτή-παιδιού, το κίνητρο του παιδιού ή της οικογένειας για τη λύση του προβλήματος, η ενεργής συμμετοχή και η αφοσίωση των γονέων στην θεραπευτική διαδικασία και η τήρηση των οδηγιών του λογοθεραπευτή. Η συμμετοχή των γονέων οδηγεί σε ευκολότερη γενίκευση των αποτελεσμάτων της θεραπείας, συντομεύει κατά πολύ το χρόνο θεραπείας και αυξάνει την αποτελεσματικότητά της. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στους γονείς να συμβάλουν στην πρόοδο του παιδιού και να μοιραστούν μαζί του τη χαρά της βελτίωσης. Σε κάθε περίπτωση οι γονείς οφείλουν να γνωρίζουν με ακρίβεια, ανά πάσα στιγμή, τους στόχους της θεραπείας, ποιοι από αυτούς έχουν κατακτηθεί και τι πρέπει να δουλευτεί περαιτέρω.
Αν καθυστερήσει ένα παιδί να ξεκινήσει λογοθεραπεία, θα επηρεάσει την εξέλιξη του;
Παρότι το κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης, δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε στο ότι το παιδί μας είναι μικρό και θα μιλήσει αργότερα. Αν υπάρχει υποψία για κάποια διαταραχή στην επικοινωνία και τον λόγο του παιδιού, θα ήταν πολύ χρήσιμο να λάβει μια λογοθεραευτική αξιολόγηση, για να διαπιστωθούν τυχόν διαταραχές. Όσο περισσότερο ζει το παιδί με την δυσκολία τόσο πιο δύσκολο είναι να αποκατασταθεί. Επιπλέον, η έγκαιρη παρέμβαση θα βοηθήσει το παιδί να αποφύγει τις δευτερογενείς συνέπειες, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, φόβο για επικοινωνία και έκφραση και σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά, μαθησιακές δυσκολίες, που σχετίζονται με την εξέλιξη του λόγου τους.
Πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι είμαστε σε καλά χέρια;
Ο λογοθεραπευτής πρέπει να έχει την κλινική εξειδίκευση και την συνεχιζόμενη εκπαίδευση σε ότι αφορά την συγκεκριμένη διαταραχή. Η θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ του παιδιού, της οικογένειας και του λογοθεραπευτή είναι σημαντικός παράγοντας για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Το ταξίδι της θεραπείας πρέπει να έχει μια εξελικτική – ανοδική πορεία με σύμμαχους τους γονείς αλλά και όσους εμπλέκονται στην εκπαίδευση του παιδιού. Οι γονείς επικοινωνούν με τον θεραπευτή και κατανοούν τι κάνουν και για ποιον σκοπό. Όταν οι γονείς έχουν κάνει την κατάλληλη επιλογή το ξέρουν, γιατί αισθάνονται ασφαλείς, εμπιστεύονται και βλέπουν τα βήματα εξέλιξης στο παιδί τους.
